Αθήνα – Παναθήναια – Παρθενών
Η Θρησκευτική Πολιτική Κοινωνία των Αρχαίων Ελλήνων
Διανύουμε την Αττική χώρα, με τους θερισμένους αγρούς και την πλούσια σοδειά σε εγγύηση του μέλλοντος των αυτόχθονων κατοίκων της, για τους οποίους «δεν είναι μητριά αλλά μητέρα», όπως βεβαιώνουν ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης.*
Μας υποδέχονται οι στίχοι του Πινδάρου:
«Λαμπρή, ιοστέφανη και ξακουστή, στήριγμα της Ελ-
λάδος, ένδοξη Αθήνα, θεία πόλις …»
Στην καρδιά της πόλης των Αθηνών**, επάνω απ’ ένα δακτυλίδι φυτών*** βράχοι λοξοί υψωμένοι και πάνω τους, σε απαλές νεφέλες φωτός, η Ακρόπολις: η υψίστη ακμή της πόλης, η κοινωνούσα του θείου ύψους, ταξιδεύει στους κύκλους του απείρου, στις μέσα και στις έξω σφαίρες κινουμένη ακινητεί εδώ που είμαστε.
———————————————————————————————————-
Σημειώσεις: *Ηρόδοτος Ι, 57, IV,145 και Θουκυδίδης ΙΙ,17
**Αθήνα: στη Νεολιθική εποχή ονομαζόταν Κραναά (1.500π.χ), στη
Μυκηναϊκή εποχή λεγόταν Κεκροπία, μετά τους Περσικούς Πολέμους
επικράτησε η ονομασία Αθήναι.
***Τα αγριοβότανα της Ακρόπολης είναι : αγριοράδικο (ταραξάκο),
περδικάκι, άγρια ρόκα, ροδόδεντρο (κοντά
στο πηγάδι),φτέρη,τσουκνίδα, ζοχοί, άγρια ρεπάνια, αγριάδα.
Ο εμπνευσμένος Ναός του Παρθενώνα, τόπος λατρείας της δόξας του Νου, του απείρου θείου δημιουργήματος, εκπροσωπεί στο σύνολό του τον ρυθμό, με τον οποίο οι θείες δυνάμεις του Πατρός κάθε έμψυχης ύπαρξης και μορφής, διαμορφώνουν το Σύμπαν. Είναι ο Παρθενών η ζώσα κατοικία της Θεότητος. Ολοτρόγυρα στα ριζά του λόφου, πολλά σπήλαια είναι αφιερωμένα σε κάθε Θεό. Στο σπήλαιο της Αρτέμιδος τα παιδιά, την παραμονή της πρώτης σχολικής τους ημέρας διδάσκονται από ιέρειες, σε ολονυχτία, ν’ ανάβουν τα κανδήλια και τα θυμιάματα του ιερού σεβασμού προς το Άκτιστο Φως. Στο σπήλαιο της Αγλαύρου κατοικεί ο φύλακας του ναού, ιερός όφις της Αθηνάς, ενώ βαθιά στα έγκατα του βράχου, στο άντρον του Πανός, καίει άσβεστον διηνεκές πυρ.
Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ του Κωστή Παλαμά
Ο Ποιητής
Αργότερα θ’ αρχίσουν των Παναθηναίων οι θεωρίες
Με ροδίτες βότρεις κάνιστρα κι ακριβά του Ζηνός ρήματα
Ευοί ο διάττων άνθρωπος ευάν ο νιόνυφος της Μοίρας
Λίγο ακόμη και θα συνουσιαστούν ανδρεία και κάλλος»
(Οδυσσέας Ελύτης)
Ξυπνάει ο Λόγος, αντιφέγγισμα απ’της Παρθένας την άγρυπνη ματιά: Αθηνά, όπως Άθως +Νους. Κορυφαίος, οξύτατος Νους σε αυτόματη κίνηση. Αρχική (Α) Δύναμη Θεού (Θ) κατερχομένη δι’ ηλεκτρομαγνητικού διπόλου (Η) Νοός (Ν) σε συγκέντρωση-συνάθροιση (Α) τόπου.
Η μυσταγωγία του μέρους τούτου, όπου άρχει η μεγάλη της Σοφίας Θεά, παρέχει αθόρυβα προς το ανθρώπινο γένος τις μεγαλύτερες ευεργεσίες, αφού κάθε μυσταγωγημένη εδώ ψυχή προσέρχεται αμέσως αρωγός στο ανθρώπινο γένος, μεταδίδοντας την αγάπη, την ευθύνη, την ειρήνη, την γλυκύτητα, την γαλήνη και αρμονία.Οι Αθηναϊκές ψυχές είναι προικισμένες με το άχραντον και αμιγές της θεάς Αθηνάς , με την ασπίδα-σύμβολο της αδάμαστης λογικής και το δόρυ που κατατέμνει την ύλη και εξυψώνει τον άνθρωπο προς τον θεϊκό του προορισμό .
Παναθήναια : η πιο λαμπρή Γιορτή της πόλης των Αθηνών προς τιμήν της πολιούχου Θεάς Αθηνάς, κατά τον μήνα Εκατομβαιώνα, πρώτον μήνα του Αθηναϊκού ημερολογιακού έτους, που άρχιζε με την νέα Σελήνη το καλοκαίρι (μέσα Ιουλίου ως μέσα Αυγούστου)! Η Εορτή γινόταν κάθε καλοκαίρι ως Μικρά Παναθήναια και κάθε 4 χρόνια ως ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ στις 28 μηνός Εκατομβαιώνος, γενέθλια της Θεάς Αθηνάς ( περί τις 15 Αυγούστου).
Στον πάνδημον Εορτασμόν περιλαμβάνονται :
Αγώνες Μουσικοί στο Ωδείο, αγώνες Πεντάθλου : δρόμου, πάλης, πυγμαχίας, άλματος και δισκοβολίας, με έπαθλο
αμφορέα ελαίου ∙ αγώνες ιππικοί με αρματοδρομίες και επελάσεις ιππέων, που συγκλίνουν ενώπιον της εξέδρας
των αξιωματούχων ∙ αγώνες ευανδρίας παίδων, εφήβων, ανδρών ∙ κι ακόμη διαγωνισμός πυρριχίου πολεμικού
χορού υπό τους ήχους αυλού και λύρας, κρατώντας ασπίδα και ακόντιο, σε αναπαράσταση ενόπλου αγώνα, από
τρεις ομάδες : παίδων, εφήβων και ανδρών.
Την παραμονή της κορυφαίας εκδήλωσης της δεκαήμερης γιορτής των Παναθηναίων γίνεται λαμπαδηδρομία διακοσίων δρομέων σε πέντε σειρές των σαράντα μελών επί χίλια μέτρα : τρέχει ο πρώτος κάθε σειράς, παραδίδοντας την αναμμένη δάδα στον δεύτερο, που τον περιμένει σε τακτή απόσταση, εκείνος την φέρνει στον τρίτο … και ούτω καθεξής, μέχρι να φθάσει η δάδα στον τεσσαρακοστό της σειράς, εμπρός στον βωμό της θεάς. Αυτός πλησιάζει και ανάβει εδώ το ιερόν πυρ.
Την δεκάτη ημέρα ξεκινά από τον έξω Κεραμεικό η πομπή του ιερού πέπλου της θεάς Αθηνάς, του οποίου την επεξεργασία επιμελήθηκε η ιέρεια της Πολιάδος Αθηνάς, δυο αρρηφόροι και άλλες εκλεκτές αγνές κορασίδες, με φωτεινές συνειδήσεις, αφιερωμένες στο Ναό και αμόλυντες από την κακή επενέργεια των ανθρωπίνων παθών εκ του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Η παράσταση στο ύφασμα του πέπλου της θεάς παρουσιάζει τον αγώνα της Αθηνάς κατά την Τιτανομαχία. Ο πέπλος της θεάς της Σοφίας είναι μια αλληγορική εικόνα της αποθεώσεως της ανθρωπίνης διανοίας, η οποία νικηφόρως ελευθερώθηκε από τα ερέβη του γηίνου περιβάλλοντος. Το υλικό της ύφανσης του πέπλου είναι το σύμβολο των λειτουργουσών δυνάμεων της ανθρωπίνης ψυχής, οι οποίες, δια των δοκιμασιών του βίου εξαγνίσθηκαν. Ο πέπλος είναι το ένδυμα της απελευθερωμένης ανθρωπίνης ψυχής και με αυτόν μόνον εισέρχεται αυτή στην αθανασία. Ο πέπλος απλωμένος ως γιγάντιος ιστός στο κατάρτι της ιερής τριήρους, που κυλά επάνω σε μηχανισμό, μεταφέρεται περνώντας εμπρός από το Ελευσίνιον και το Πελασγικόν, για να φθάσει επάνω στα Προπύλαια της Ακρόπολης.
Επί κεφαλής της πορείας ο ιερέας της Αθηνάς και οι ανώτατοι άρχοντες των Αθηνών. Κατόπιν τα ζώα της θυσίας. Έπειτα ακολουθούν οι ωραιότερες κορασίδες της πόλης, με ελαφρά κάνιστρα στην κεφαλή τους, γεμάτα προσφορές προς την Θεά. Πίσω τους άνδρες και γυναίκες με υδρίες και δοχεία προσφορών.
Στην καρδιά της πομπής η ιερή τριήρης με το θεϊκό πέπλο παρελαύνει στους δρόμους της πόλης την ευγνωμοσύνη, την ευχαριστία και τις δεήσεις όλων των πολιτών προς δόξαν και τιμήν της ευεργέτιδας Θεάς.
Ακολουθούν εντυπωσιακά οι ωραιότεροι γέροντες της πόλης, κρατώντας από ένα κλαδί ελαίας και πίσω τους μονάδες οπλιτών, ηνιόχων και ιππέων.
Φθάνοντας η πομπή στα Προπύλαια της Ακρόπολης, εγείρεται θεαματικότατα, με ειδικόν μηχανισμό, η τριήρης με τον ιερόν πέπλο και ανεβαίνει στην κορυφή του λοφίσκου, όπου υψώνεται λαμπρό άγαλμα της Θεάς Προμάχου Αθηνάς. Εδώ, στο άρωμα των θυμιαμάτων και του ροδόδενδρου, που φυτρώνει στο στόμιο του Εριχθόνιου χάσματος, πλάι στο Ερεχθείο, ο λαός των Αθηνών με μεγίστη ευλάβεια εναποθέτει ως ένδυμα στους ώμους του αγάλματος της Θεάς τον πέπλο των ευχαριστιών και προσδοκιών του προς την μεγάλη Θεά προστάτη της πόλης, που νουθετεί, διδάσκει, υπερασπίζεται και εμπνέει στον υψηλό αγώνα της ανθρώπινης ανέλιξης προς τις Ολύμπιες σφαίρες του Θείου.
Αστράφτει στην κορυφή της Ακρόπολης ο περίπτερος μαρμάρινος Ναός του Παρθενώνος, αθανατοποιώντας στους αιώνες 378 εξαίρετα ωραίες μορφές ανθρώπινες και θεϊκές, σε ανάγλυφη παράσταση της πομπής των Παναθηναίων στη Ζωφόρο, όπου σε γαλανό φόντο 250 άλογα υπερήφανα με νέους ιππείς καλπάζουν, άλλα ήσυχα κι άλλα αγριεμένα, καθένα με τον ιπποδαμαστή του, ντυμένον με υπέροχη πτυχωτή χλαμύδα, στα δυτικά, ενώ στα ανατολικά-την ιερότερη πλευρά-εμφανίζονται οι δώδεκα μορφές των Ολυμπίων Θεών καθιστές, κατά την παράδοση του πέπλου.
Ψηλά, στο ανατολικό Αέτωμα (28,5μ. μήκους και 3,5 ύψους) παριστάνεται η γέννηση της Θεάς Αθηνάς, παρουσία των θεών του Ολύμπου. Στο δυτικό Αέτωμα εξιστορείται η έρις Ποσειδώνος και Αθηνάς για την προστασία της πόλεως των Αθηνών, καθώς ο Ποσειδών χτυπά την τρίαινα και αναβλύζει νερό και η Αθηνά χτυπά το δόρυ και βλασταίνει ελιά, δένδρο ευλογίας ως εγγύηση ειρήνης. Εδώ η Ίρις ανεμίζει το αιθερικό της ένδυμα σε ακοίμητη εγρήγορση ανά τους αιώνες.
Στις μετόπες, που εναλλάσσονται με τρίγλυφα, μνημειώνεται στ’ ανατολικά η Γιγαντομαχία, στα δυτικά η Αμαζονομαχία, στα βόρεια ο Τρωικός πόλεμος, στα νότια η Κενταυρομαχία ως αμφίρροπος αγώνας χωρίς τελειωμό ανάμεσα στη ζωώδη και την πνευματική φύση του ανθρώπου.
Μέσα στην καρδιά του Παρθενώνος* παλμοδονείται το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, έργο του Φειδία, ψηλό 13,5 μέτρα, με την αιχμή του δόρατός της να διατρυπά τη στέγη και ν’ αστράφτει στο φως του ήλιου, ορατό ως το Σούνιο, όπου την ακρότατη αττική γη φυλάει ο Ποσειδώνας σε μεγαλόπρεπο ναό.
Μέσα στην περιπέτεια του Κόσμου ο Παρθενώνας* ουσιώνεται ως το τελειότερο έργο του ανθρωπίνου πνεύματος με την κρυφή αρμονία ελαφράς καμπύλωσης στο άνω μέρος των κιόνων που βαστάζουν το αέτωμα, συγκλίνοντας αδιόρατα τους κιόνές του σε τρόπον, ώστε στην εκατέρωθεν προέκταση των άκρων τους να ορίζουν πυραμίδα δυναμικής ενέργειας, όπου χωρούν όλοι οι συμπαντικοί νόμοι, υπό την τελεία διαχείριση του Θείου Πνεύματος.
Ο Μίκης Θεοδωράκης λέει:«Ο Γκαίτε αποκάλεσε τον Παρθενώνα «παγωμένη μουσική».Όμως για μένα ο Παρθενώνας είναι διακεκαυμένη, εκκωφαντική, ζώσα και συγχρόνως ουρανία θεϊκή μουσική. Η πιστότερη απο κάλυψη σε μάρμαρο του Νόμου της Συμπαντικής Αρμονίας. Το πρότυπο των αναλογιών του Ωραίου.»
———————————————————————-
Σημείωση:* Ο περίπτερος Παρθενών έχει από 8 στύλους στις 2
μικρές του πλευρές και από 17 στις 2 μακρές πλευρές του.Όλες
οι γραμμές του είναι ελαφρώς καμπύλες,για να φαίνονται ως
ευθείες.Ο Παρθενών εκφράζει τις λειτουργίες της
Συνεχούς Ουσίας.
–———————————————————————-
Ο Πλούταρχος στον βίο «Περικλής» (κ. 12) γράφει:
«Εκείνο προ πάντων που ευχαριστούσε πάρα πολύ τους Αθηναίους και ομόρφυνε την πόλη, που προκάλεσε την πιο μεγάλη έκπληξη στους ξένους, που μόνο αυτό μαρτυρεί ότι η περιλάλητη εκείνη δύναμη και η παλαιά ευτυχία των Ελλήνων δεν είναι γέννημα φαντασίας,παρά πραγματική αλήθεια, υπήρξε η κατάσταση των αθανάτων μνημείων στην Αθήνα.
Ο Περικλής έστρεψε αποφασιστικά το λαό προς τα μεγαλεπήβολα κατασκευάσματα και σε σχέδια έργων που απαιτούν πολλούς ειδικούς τεχνίτες και παρέχουν μακροχρόνια εργασία (…) Έτσι οι πολλαπλές ανάγκες που παρουσιάζονταν για όλες αυτές τις εργασίες μοιράζονταν και σκορπούσαν, μπορεί να πει κανείς, την ευημερία σε όλους τους πολίτες, οποιαδήποτε ηλικία κι αν είχαν κι οποιαδήποτε φυσική δεξιότητα.
Τα έργα υψώνονταν υπερήφανα σε μέγεθος και ανυπέρβλητα σε ομορφιά και χάρη (…) Αλλά το αξιοθαύμαστο ήταν η ταχύτητα της δημιουργίας. Όλα αυτά τα έργα, που το καθένα νόμιζε κανείς πως μετά πολλές διαδοχικές γενιές ανθρώπων μπορούσε με δυσκολία να φτάσει στο τέλος, συντελέστηκαν όλα μαζί στην ακμή της πολιτικής σταδιοδρομίας ενός μόνον ανθρώπου. Για τούτο ακριβώς θαυμάζονται τα έργα του Περικλή, γιατί έγιναν σε λίγο χρονικό διάστημα, αλλά για μεγάλη διάρκεια.
Γιατί το καθένα είχε από τότε που έγινε την ομορφιά του αρχαίου, αλλά κρατάει ως τώρα την δροσερότητα ενός πρόσφατου και νέου έργου. Τόσο πολύ ανθίζει πάνω σε αυτά τα έργα μια νεότητα, που διατηρεί παντοτινά ανέγγιχτη από τον χρόνο την μορφή τους, σαν να είχαν μέσα τους μίαν πνοή αμάραντη και μιαν αγέραστη ψυχή!
Ο Ποιητής
«Εσένα με το λογισμό κι εσέ με το τραγούδι
σε υψώσαν των ελεύθερων οι λογισμοί εκεί όπου
και ο Νόμος σαν πρωτόγινε της Πολιτείας προστάτης,
με το ρυθμό πρωτόγινε, κι ήταν κι αυτός τραγούδι .»
(Κωστής Παλαμάς)
{allmusicplayer file=http://virna-aigiali.gr/images/music/arxaia/04_Flainte_de_Tecmessa.mp3,http://virna-aigiali.gr/images/music/arxaia/08_Hymne_a_Nemesis.mp3}
