Η Πραγματικότητα του Ανθρώπου
“ Η πραγματικότητα είναι η λάμψη της αστραπής που τρέμει φυλακισμένη σε κάθε πέτρα . Αν δεν την ξυπνήσεις , η πέτρα παραμένει μια πέτρα , η πόλη μια πόλη , η ομορφιά όμορφη , η πλήξη πληκτική , όλα κοιμούνται στο όνειρο των πραγμάτων ως τη στιγμή , που εξωθημένος από υψηλής τάσεως ρεύματα , θα τα κατακλύσεις με την καταιγίδα που αποκαλούμε ” πραγματικότητα “.
Πραγματικά μοιάζει μια ελπίδα να υπάρχει μόνο για τον άνθρωπο : όχι ν’ αλλάξει τον κόσμο και τους άλλους , αλλά ως ένα βαθμό ν’ αλλάξει και να καλυτερέψει τον εαυτό του . Η σωτηρία του κόσμου μυστικά εξαρτάται από αυτούς που αυτό το έχουν καταφέρει .
Ο καθένας που έχει πετύχει ένα μεγάλο βαθμό ατομικότητας δεν μπορεί παρά να δει στο τέλος ότι η ζωή είναι ένας αγώνας ανάμεσα στη θυσία και στην πρόκληση , ανάμεσα στην αναγνώριση των συλλογικών αξιών και την διάσωση της προσωπικότητας .
Κάποιος που συμβαίνει να είναι αναίσθητος στους συχνούς εξευτελισμούς , που ανέχεται την πιο αξιοθρήνητη μουσική , την πιο άθλια αρχιτεκτονική , την πιο μολυσμένη ατμόσφαιρα που είναι δυνατόν να υπάρχει χωρίς καμία διαμαρτυρία , αλλά που ωστόσο αρχίζει να χτυπάει το τραπέζι και να βρίζει όταν χάνει έστω και λίγο στα χαρτιά , θεωρείται σαν υγιής και κανονικός . (…)
Εκεί που τα πιο ευγενή ζώα αφανίζονται , το κουνέλι υπερισχύει , δεν έχει απαιτήσεις , αισθάνεται ευτυχισμένο ,και αναπαράγεται εκπληκτικά .(…)
Αυτή η ίδια η ανθρωπότητα που εκθειάζει την υπακοή στους αυθαίρετους νόμους της και την απαιτεί σαν την υπέρτατη αρετή διαφυλάσσει το αιώνιο της πάνθεον για εκείνους που περιφρόνησαν αυτή την απαίτηση και προτίμησαν να πεθάνουν μάλλον παρά να προδώσουν την “ισχυρογνωμοσύνη” τους .
Για να πω την αλήθεια, οι μόνες εφευρέσεις που αντιπαθώ και δεν εμπιστεύομαι είναι οι “χρήσιμες” . Όλα αυτά τα δήθεν χρήσιμα επιτεύγματα έχουν αποτρόπαια επακόλουθα . είναι όλα τόσο ευτελή , τόσο μικρόψυχα ,τόσο κοντόφθαλμα .Πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι θα περίμενε κανείς τα κίνητρα πίσω από αυτά , η ματαιοδοξία ή η απληστία , έρχονται στο φως , και παντού αυτά τα χρήσιμα τεκμήρια του πολιτισμού αφήνουν πίσω τους τα ίχνη μιάς μακριάς πορείας σκληρότητας , πολέμου, θανάτου και κρυμμένης αθλιότητας .Ο πολιτισμός σκεπάζει την γη με μια λάβα σκουριάς και σωρούς σκουπιδιών. Οι εντυπωσιακές διεθνείς εκθέσεις και οι απαστράπτουσες εκθέσεις αυτοκινήτων δεν είναι τα μόνα αποτελέσματα των χρήσιμων εφευρέσεων , προκαλούν επίσης τις στρατιές των χλωμών , υποπληρωμένων εργατών των ορυχείων , την αρρώστια και την ερήμωση. Ο άνθρωπος πληρώνει για τις ατμομηχανές και τις τουρμπίνες με βαθιές ουλές στο πρόσωπό του και στο πρόσωπο της γης , με τον ξεπεσμό του εργάτη και του εργοδότη , με απεργίες , με πολέμους , και άλλα φρικιαστικά δεινά . Ωστόσο όταν ο άνθρωπος εφεύρε το βιολί ή συνέθεσε τις άριες του “Φίγκαρο” , κανένα τίμημα δεν χρειάστηκε να πληρωθεί . Ο Μότσαρτ και ο Μέρικε κόστισαν πολύ λίγα στον κόσμο .Ήταν τόσο φτηνοί όσο και το φως του ήλιου . κάθε εργαζόμενος σ’ ένα εργοστάσιο μηχανών κοστίζει περισσότερο .
Αν και δεν αναγνωρίζομε “καλές” ή “κακές” , δεξιές ή αριστερές πεποιθήσεις , αναγνωρίζομε ωστόσο δυο ειδών ανθρώπους : αυτούς που προσπαθούν να ζήσουν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους και αυτούς που τις βάζουν στην τσέπη τους . Αυτό είναι το μόνο κριτήριό μας .
Όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη να δικαιώσει την ζωή του, το θέμα δεν είναι το εάν υπάρχει ένα αντικειμενικό, παγκόσμια αναγνωρισμένο επίπεδο επιτεύγματος, αλλά το εάν έχει ενσωματώσει την έμφυτη αληθινή του φύση όσο το δυνατόν πιο καθαρά γίνεται στη ζωή του και στις πράξεις του . (…)
Η αποστολή μου δεν είναι το να δώσω στους άλλους αυτό που είναι αντικειμενικά το καλύτερο, αλλά το ν’ ακολουθήσω τον δικό μου δρόμο με όση το δυνατόν περισσότερη αγνότητα και εντιμότητα γίνεται .
Ανάμεσα στους ανθρώπους που έχουν φτάσει στο σημείο ν’ αποτελούν τα πιόνια ενός οργανωμένου κράτους και κοινωνικού συστήματος, τίποτε δεν είναι πιο δύσκολο και ασυνήθιστο από το να βρει κανείς το λογικό και το φυσικό .
Σύμφωνα με τη δική μου εμπειρία , ο χειρότερος εχθρός και διαφθορέας του ανθρώπου είναι η τάση – που είναι το αποτέλεσμα της διανοητικής αδράνειας και της επιθυμίας να διατηρήσει κανείς την ησυχία του – της προσχώσεως σε ομάδες και οργανώσεις με καθορισμένα δόγματα, είτε πρόκειται για θρησκευτικές, είτε για πολιτικές .
Ένας σωστός άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει ούτε ένα βήμα χωρίς να κάνει εχθρούς .
Εκείνοι που θέλουν να ζήσουν πολλά χρόνια πρέπει να υπηρετούν . Εκείνοι που αυτό που θέλουν είναι να κυβερνούν δεν ζούνε πολύ .
Ό άνθρωπος της μάζας μού είναι ξένος και σε μεγάλο βαθμό ύποπτος . Από τον καιρό της νεότητάς μου , όταν ακόμα τις μάζες τις συγκροτούσαν ισχυρές δεσμεύσεις και καταπιέσεις, από το 1914 είδαμε το τι μπορούν να κάνουν . Όχι, αυτό που αγαπώ στον άνθρωπο είναι οι δυνατότητες που έχει του ατόμου . Η σκέψη ότι η ανθρωπότητα θα ήταν δυνατόν να πάψει να υπάρχει αύριο δεν με φοβίζει . Θα μου προκαλούσε όμως βαθιά λύπη η γνώση ότι δεν θα υπήρχε κανένας Γκαίτε, κανένας Μέρικε, κανένας Τολστόι, κανένας Τσέχωφ, κανένας Ρενουάρ ή Σεζάν αύριο, ή δεν θα υπήρχαν πια εκείνοι οι άνθρωποι που είναι σε θέση να αισθανθούν χαρά και λύπη ακούγοντας τη μουσική του Μπετόβεν και του Μπαχ, ή διαβάζοντας την ποίηση του Χέντερλιν .
Όταν μισούμε κάποιον είναι γιατί στην εικόνα του που έχομε σχηματίσει στο νου μας μισούμε κάποιο μέρος του εαυτού μας. Τίποτε δεν μπορεί να μας προκαλέσει οποιουδήποτε είδους αντίδραση αν ήδη δεν υπάρχει μέσα μας .(…)
Μπορούμε να καταλάβομε ο ένας τον άλλον, αλλά μπορούμε να ερμηνεύσομε μόνο τον εαυτό μας .
Η δουλειά μου ήταν το να υπερασπιστώ την “ιδιωτική” ατομική ζωή ενάντια στην απειλή του αυτοματισμού, του πολέμου, του κράτους, και των μαζικών ιδανικών. Είχα συνείδηση του ότι συχνά χρειάζεται περισσότερο κουράγιο για να είναι κανείς απλώς ανθρώπινος, χωρίς ηρωισμούς, από αυτό που χρειάζεται για να είναι κανείς ήρωας .
Το πρώτο μου άρθρο πίστης είναι η ενότητα που υπάρχει πίσω και πέρα από τις αντιθέσεις.(…)Υπάρχουν οι άνθρωποι της δράσης και οι άνθρωποι της σκέψης .Αλλά πίσω απ’ αυτούς υπάρχει μια ενότητα . Κατά τη γνώμη μου , μόνο αυτός που ενσωματώνει και τις δυο αυτές αντίθετες στάσεις μπορεί πραγματικά να είναι ζωντανός και , κάτω από ευνοϊκές περιστάσεις παραδειγματικός . Δεν έχω καμίαν αντίρρηση είτε για τον ακαταπόνητο εργάτη , είτε για τον ερημίτη(…)Ο άνθρωπος που αναζητώ και στον οποίο ελπίζω , είναι κάποιος που μπορεί να ζει και μέσα στον κόσμο και μόνος του , που έχει την δυνατότητα και της δράσης και του στοχασμού .(…)
Η αποστολή μας είναι το να διακρίνομε καλά τις αντιθέσεις , πρώτα σαν αντιθέσεις και μετά σαν τους πόλους μιάς ενότητας .
Όταν φοβόμαστε κάποιον είναι επειδή τον έχομε αφήσει ν’ αποκτήσει δύναμη πάνω μας .(…)
Η εξέλιξη προς ανώτερα επίπεδα, η υπερνίκηση του εγωισμού και της αδράνειας θα είναι πάντα η δουλειά των ξεχωριστών ατόμων, ποτέ η δουλειά των πολλών .
Όταν κάποιος που έχει προσωπικότητα, μετά από σκληρό αγώνα, έχει καταφέρει να ξεφύγει από το περιβάλλον της προέλευσής του, δεν έχει την διάθεση να παραδώσει την τόσο ακριβά πληρωμένη ελευθερία του και ευθύνη σε οποιοδήποτε δόγμα ή πρόγραμμα, οποιαδήποτε σχολή, τάση ή κλίκα .
Η ζωή αποκτά νόημα όταν απομακρυνόμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται από την αφελή προσπάθεια προς μια διαρκή εγωιστική ευχαρίστηση, και θέτομε τον εαυτό μας στην υπηρεσία κάποιου πράγματος . Στην περίπτωση που θα πάρομε στα σοβαρά την υπηρεσία αυτή που προσφέρομε το “νόημα” θα έρθει από μόνο του .(…)
Πυθαγόρεια Αρμονία των Σφαιρών και Υγεία
Το χάος απαιτεί ν’ αναγνωριστεί και ν’ αποτελέσει μέρος της εμπειρίας μας , πριν αφήσει τον εαυτό του να προσηλυτισθεί σε μία καινούργια τάξη .
Κάθε πεπρωμένο, όσο και αν φαίνεται προσδιορισμένο από ορισμένες καταστάσεις, φέρνει μέσα του όλες τις δυνατότητες της ζωής και της μεταμόρφωσης που εξυπονοεί η ίδια η φύση του ανθρώπου . Και όση περισσότερη παιδικότητα, ευγνωμοσύνη, και ικανότητα για αγάπη έχομε, τόσο μεγαλύτερες θα είναι αυτές οι δυνατότητες .
Δεν υπάρχει άλλος τρόπος ανάπτυξης και πλήρωσης από το όσο το δυνατόν πιο τέλειο ξετύλιγμα της ίδιας μας της φύσης . “Έσο ο εαυτός σου” είναι ο ιδανικός νόμος, τουλάχιστον για έναν νέο ` δεν υπάρχει άλλος δρόμος προς την αλήθεια και την εξέλιξη .
Πολλά ηθικά και άλλα εμπόδια κάνουν αυτό τον δρόμο δύσκολο. Ο κόσμος προτιμάει να μας βλέπει προσαρμοσμένους και αδύνατους αντί για ανεξάρτητους , και για κάθε άνθρωπο που ξεχωρίζει από τον μέσο όρο , αυτή η υπεροχή πρόκειται να γίνει η αιτία μιας πάλης που θα διαρκέσει σε όλη του την ζωή . Ο καθένας πρέπει ν’ αποφασίσει για τον εαυτό του , ανάλογα με τα δικά του εφόδια και τις δικές του ανάγκες , ως ποιο σημείο θα υποταχθεί στις συμβάσεις ή θα τις αγνοήσει .(…)
Ο κόσμος δεν θα προχωρήσει πιο γρήγορα στην περίπτωση που θα μεταβάλει κανείς τους ποιητές σε δημαγωγούς και τους φιλοσόφους σε υπουργούς . Θα προχωρήσει κάθε φορά που κάποιος κάνει αυτό για το οποίο ήρθε εδώ , αυτό που η φύση του τού ζητάει να κάνει και κατά συνέπεια κάνει με ευχαρίστηση και καλά .
Εάν εδώ και τώρα, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες και τις ανάγκες του σήμερα , συμπεριφερθούμε μ’ ένα ορισμένο ποσοστό ανθρώπινης αξιοπρέπειας , είναι δυνατόν το μέλλον, επίσης , να είναι ανθρώπινο .
Ο άνθρωπος είναι ένα κρεμμύδι που αποτελείται από εκατό περιβλήματα, μια στόφα από πολλές κλωστές . Οι αρχαίοι Ασιάτες το ήξεραν καλά αυτό και η Βουδιστική Γιόγκα έχει επινοήσει μια ακριβή τεχνική για τη διάλυση της ψευδαίσθησης της προσωπικότητας . Τα παιχνίδια της ανθρωπότητας είναι διάφορα και διασκεδαστικά : για χίλια χρόνια η Ινδία έκανε ό,τι μπορούσε για να διαλύσει αυτή την ψευδαίσθηση και η Δύση έκανε εξίσου μεγάλες προσπάθειες για να την σταθεροποιήσει και να την εντείνει .
Η ευτυχία είναι ένα πώς , όχι ένα κάτι, ένα ταλέντο , όχι ένα αντικείμενο .
Το μονοπάτι της ανθρώπινης εξέλιξης αρχίζει με την αθωότητα(τον παράδεισο , την παιδική ηλικία , το ανεύθυνο πρώτο στάδιο) Από εκεί οδηγεί στην ενοχή , στη γνώση του καλού και του κακού , στο αίτημα της μόρφωσης , της ηθικής , της θρησκείας των ανθρώπινων ιδανικών . Για τον καθένα που περνάει αυτό το στάδιο με σοβαρότητα και σαν ένα διαφοροποιημένο άτομο το στάδιο αυτό καταλήγει αναπόφευκτα στην απογοήτευση , δηλαδή , στην επίγνωση ότι δεν υπάρχει τέλεια αρετή , πλήρης υπακοή , επαρκής υπηρεσία , ότι η σωστή στάση είναι απλησίαστη , ότι η συνεπής καλοσύνη είναι ανέφικτη . Τώρα αυτή η απελπισία οδηγεί είτε στη συντριβή είτε στην τρίτη σφαίρα του πνεύματος , στην εμπειρία μιας κατάστασης πέρα από την ηθική και τον νόμο , προς μια κατάσταση χάριτος και απελευθέρωσης σ’ ένα καινούργιο , ανώτερο είδος ανευθυνότητας , ή για να το πει κανείς με δυο λόγια : την πίστη .(…)στην ικανότητα να ζει κανείς με την δύναμη της πίστης του .
...Κατέληξα στον διαχωρισμό των ανθρώπων σε δυο βασικούς τύπους: τον άνθρωπο της λογικής και τον άνθρωπο της ευλάβειας . Ο άνθρωπος της λογικής πιστεύει ότι κατέχει το νόημα του κόσμου και της ζωής του …Ο ευλαβής άνθρωπος πιστεύει ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι ένα συμπληρωματικό στοιχείο της γης . Βρίσκει καταφύγιο, όταν ο τρόμος του θανάτου και της θνητότητας τον καταλαμβάνει, στην πίστη ότι ο δημιουργός (ή η φύση) κατευθύνεται προς κάποιο σκοπό…μάλλον στρέφεται προς μια γεμάτη φόβο αλλά και γεμάτη σεβασμό παράδοση σε μια ανώτερη βούληση .(…)
Το να υπάρχει κανείς στο απόλυτο παρόν, το να συμμετέχει στη χορωδία των σφαιρών, το να χορεύει στο απλό μοτίβο του κόσμου, το να γελάει με τον Θεό το αιώνιό του γέλιο, αυτό είναι το μερίδιό μας τής Gluck, εννοώ κάτι εντελώς αντικειμενικό, δηλαδή, την ολότητα αυτή καθαυτή, την εκτός χρόνου ύπαρξη, την αιώνια αρμονία του κόσμου, αυτήν που άλλοι έχουν αποκαλέσει μουσική των σφαιρών ή το χαμόγελο του Θεού .
( ‘Eρμαν ‘Εσσε ” Σκεψεις και Δοκiμια ” )
Blakemore :” Ο άνθρωπος στο δοιάκι του Μικρονησιακού σκάφους, που το μάτι του ανιχνεύει συνεχώς τον ορίζοντα, τα σύννεφα και τα κύματα, και ο αξιωματικός στο πηδάλιο του ελικοπτεροφόρου, που δεν κοιτάζει τον κόσμο αλλά τους χάρτες του, δίνουν την εντύπωση πως κάνουν διαφορετικά πράγματα , κι ωστόσο έχουν κάτι κοινό – ένα σύστημα σκέψης που κληρονόμησαν από τους ανθρωπίδες προγόνους μας. Οι άνθρωποι εκείνοι μπορεί να μην είδαν ποτέ θάλασσα αλλά ο εγκέφαλός τους διέθετε τον μηχανισμό σκέψης που μας καθιστά ικανούς να διαπλέουμε τις θάλασσες και να ταξιδεύουμε στην σελήνη .
Κάθε απόφαση που παίρνουμε βασίζεται σε ένα πρότυπο του προβλήματος στο νου. Όπως οι θαλασσοπόροι, πρέπει κι εμείς να γνωρίσουμε από πού ερχόμαστε, να έχουμε τρόπους να υπολογίζουμε την πορεία μας στον κόσμο, να αντιλαμβανόμαστε πού βρισκόμαστε κάθε φορά, να θέτουμε στόχους και να σχεδιάζουμε την πραγματοποίησή τους .”
ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ – YANNI
