Πυθαγόρειον Ομακοείον “Χρυσά Έπη”
Στην εναρμόνια κοινωνία στο Πυθαγόρειο “Ομακοείον” του Κρότωνος τα «Χρυσά Έπη»
αναρτημένα στους αιώνες διδάσκουν :
Τους αθανάτους πρώτα-πρώτα θεούς να τιμάς,
όπως είναι καθορισμένο, και να σέβεσαι τον όρκο.
Να δείχνεις έπειτα σεβασμόν εις τους ενδόξους ήρωες
και τις ψυχές των νεκρών, τελώντας τα καθιερωμένα.
Τίμα τους γονείς και τους πιο στενούς συγγενείς.
Από τους άλλους, κάνε φίλο σου όποιον υπερτερεί εις αρετήν.
Υποχώρησε εις τα ήρεμα λόγια και τα ωφέλιμα έργα
και μη μισείς το φίλον σου για μικρό παράπτωμα,
όσο μπορείς ∙ διότι η δύναμη κατοικεί δίπλα εις την ανάγκη.
Γνώριζε αυτά λοιπόν και συνήθιζε να ελέγχεις τα ακόλουθα :
την κοιλιά σου, πρώτ’ απ’ όλα, τον ύπνο, τη λαγνεία και τον
θυμό. Μην κάνεις ποτέ κάτι ατιμωτικό, ούτε με άλλον ούτε
μόνος
σου∙ περισσότερο απ’ όλους να ντρέπεσαι τον εαυτόν σου
Ακόμα, να ασκείς την δικαιοσύνη με έργα και λόγια και μάθε
να μην φέρεσαι ασυλλόγιστα προς τίποτε, αλλά να ξέρεις ότι
όλοι
είναι γραφτό να πεθάνουμε και χρήματα τυχαίνει άλλοτε να
έχουμε
κι άλλοτε να χάνουμε.
Όσα δεινά όμως ευρίσκουν τους ανθρώπους
από την μοίρα, όποια κι αν είναι η μοίρα σου, να την ανέχεσαι,
χωρίς
ν’ αγανακτείς. Να τα γιατρεύεις πρέπει, όσο μπορείς,
και να λες : Δεν δίνει πολλά από αυτά η Μοίρα εις τους
εναρέτους. Λόγια πολλά φθάνουν εις τους ανθρώπους, κακά
και
καλά, που να μη σε εκπλήσσουν ούτε να τα αφήσεις να σε
σταματήσουν, αν μάλιστα λεχθεί και κάποιο ψέμα, υπόμεινέ το
ήρεμα ∙ και να κάνεις πάντα ό,τι θα σου πω : Κανείς να μην σε
πείσει,
με λόγο ή με έργο, να κάνεις ή να πεις ό,τι δεν είναι το
καλύτερο
για σένα. Να σκέφτεσαι πριν πράξεις, για να μην κάνεις
ανοησίες ∙
ο άντρας ο ανάξιος κάνει και λέει ανοησίες. Να εκτελείς
αυτά, που δεν θα σε στεναχωρήσουν αργότερα. Μην κάνεις
ούτε ένα
πράγμα που δεν γνωρίζεις, αλλά μάθε όσα πρέπει, κι έτσι
θα περάσεις ζωή πολύ χαρούμενη. Δεν πρέπει να
παραμελείς την σωματική σου υγεία, αλλά να έχεις μέτρο
στο ποτό, στο φαΐ και τις ασκήσεις. Μέτρο εννοώ, ως
το σημείο που δεν θα σε ενοχλήσει. Μάθε να έχεις βίον αγνό,
λιτό και φυλάξου να μην κάνεις αυτά που προξενούν φθόνο.
Μην ξοδεύεις ασκόπως , όπως κάνουν όσοι αγνοούν τα καλά
ούτε να είσαι ανελεύθερος ∙ το μέτρον είναι
(πάντα το άριστον) σε όλα το άριστον. Να πράττεις
αυτά που δεν θα σε βλάψουν και να σκέπτεσαι
πριν από την πράξιν σου. Μην αποδεχτείς τον ύπνο
εις τα τρυφερά σου βλέφαρα, προτού εξετάσεις τρεις φορές
την καθεμιά πράξη της ημέρας «Πού έχω σφάλει;
Τί κατάφερα; Ποιο καθήκον παραμέλησα;»
Αρχίζοντας από το πρώτο, εξέτασέ τα διεξοδικά και μετά,
αν βρεις σφάλματα, επίπληξε τον εαυτόν σου ∙ για τα καλά
να χαρείς. Γι’ αυτά να κοπιάσεις, εις αυτά να ασκηθείς,
αυτά πρέπει να αγαπήσεις. Αυτά θα σε οδηγήσουν εις τα ίχνη
της θείας αρετής
ναι μα αυτόν που έδωσε εις την ψυχήν μαςτην τετρακτύν,
την πηγήν της αιώνιας φύσεως.
Ξεκίνα όμως το έργο
κι ευχήσου εις τους θεούς να το τελειώσεις ·Εάν τα
καταφέρεις,
θα γνωρίσεις την ουσία των αθανάτων θεών
και των θνητών ανθρώπων, πώς διέπει καθετί και πώς το
κυβερνά.
Θα γνωρίσεις, όπως πρέπει την φύσιν, όμοια σε καθετί, ώστε
να μην ελπίζεις τα ανέλπιστα ούτε να σου διαφεύγει κάτι.
Θα μάθεις ότι οι άνθρωποι έχουν συμφορές που προκαλούν
οι ίδιοι, οι δυστυχείς, και το καλό που είναι κοντά τους,
δεν το βλέπουν ούτε το ακούν και λίγοι ξέρουν να
απαλλάσσονται
από τις συμφορές τους. Τέτοια μοίρα βλάπτει το μυαλό τους ∙
σαν πέτρες που κατρακυλούν φέρονται εδώ κι εκεί, έχοντας
άπειρες συμφορές. Γιατί ολέθρια συνοδοιπόρος, η Έριδα
είναι μέσα τους και τους βλάπτει, χωρίς να το ξέρουν ∙
αυτή δεν πρέπει να την προάγουμε, αλλά να υποχωρούμε
και να την αποφεύγουμε.
Πατέρα Ζεύ, αλήθεια θα μας γλιτώσεις όλους από πολλά
δεινά,
αν έδειχνες εις όλους ποια μοίρα έχουνε.
Έχε όμως θάρρος εσύ, γιατί οι άνθρωποι έχουν καταγωγή
θεϊκή
και εις αυτούς η φύσις παρουσιάζει και δείχνει κάθε τι ιερό.
Αν συμμετάσχεις κάπως εις αυτά, θα καταφέρεις
ό,τι σου παραγγέλλω με την θεραπεία
και θα σώσεις την ψυχή σου από αυτούς τους πόνους.
Να αποφεύγεις όμως τις τροφές που αναφέρουμε
εις τους καθαρμούς και την λύσιν Ψυχής, με κρίση
και να σκέφτεσαι καθετί, βάζοντας ηνίοχο το υπέρτατο αγαθό
την αρίστην γνώμην. Αν λοιπόν εγκαταλείψεις το σώμα και πας
στον ανοιχτό αιθέρα, θα είσαι αθάνατος, θεός απέθαντος,
όχι πια θνητός.
Σημείωση : «Χρυσά Έπη » Πυθαγόρου :
στίχοι 1-8 Πολιτικές αρετές ,
στ.8-46 Καθαρτικές αρετές ,
στ. 47-71 Θεουργικές αρετές.
ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ – ΧΡΥΣΑ ΕΠΗ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ:
“Ἀθανάτους μὲν πρῶτα θεούς, νόμωι ὡς διάκεινται,
τίμα καὶ σέβου ὅρκον. ἔπειθ’ ἥρωας ἀγαυούς
τούς τε καταχθονίους σέβε δαίμονας ἔννομα ῥέζων
σούς τε γονεῖς τίμα τούς τ’ ἄγχιστ’ ἐγγεγαῶτας.
τῶν δ’ ἄλλων ἀρετῆι ποιεῦ φίλον ὅστις ἄριστος.
Πραέσι δ’ εἶκε λόγοισ’ ἔργοισί τ’ ἐπωφελίμοισι.
μηδ’ ἔχθαιρε φίλον σὸν ἁμαρτάδος εἵνεκα μικρῆς,
ὄφρα δύνῆι· δύναμις γὰρ ἀνάγκης ἐγγύθι ναίει.
Ταῦτα μὲν οὕτως ἴσθι, κρατεῖν δ’ εἰθίζεο τῶνδε·
γαστρὸς μὲν πρώτιστα καὶ ὕπνου λαγνείης τε
καὶ θυμοῦ. πρήξηις δ’ αἰσχρόν ποτε μήτε μετ’ ἄλλου
μήτ’ ἰδίηι· πάντων δὲ μάλιστ’ αἰσχύνεο σαυτόν
Εἶτα δικαιοσύνην ἀσκεῖν ἔργω τε λόγω τε,
μηδ’ ἀλογίστως σαυτὸν ἔχειν περὶ μηδὲν ἔθιζε,
ἀλλὰ γνῶθι μέν, ὡς θανέειν πέπρωται ἅπασιν,
χρήματα δ’ ἄλλοτε μὲν κτᾶσθαι φιλεῖ,ἄλλοτ’ ὀλέσθαι.
Όσσα δὲ δαιμονίαισι τύχαις βροτοὶ ἄλγε’ ἔχουσιν,
ἣν ἂν μοῖραν ἔχηις, ταύτην φέρε μὴδ’ ἀγανάκτει.
ἰᾶσθαι δὲ πρέπει καθ’ ὅσον δύνηι, ὧδε δὲ φράζευ·
οὐ πάνυ τοῖς ἀγαθοῖς τούτων πολὺ μοῖρα δίδωσιν
Πολλοὶ δ’ ἀνθρώποισι λόγοι δειλοί τε καὶ ἐσθλοί
προσπίπτουσ’, ὧν μήτ’ ἐκπλήσσεο μήτ’ ἄρ’ ἐάσηις
εἴργεσθαι σαυτόν. ψεῦδος δ’ ἤν πέρ τι λέγηται,
πράως εἶχ’. ὃ δέ τοι ἐρέω, ἐπὶ παντὶ τελείσθω·
μηδεὶς μήτε λόγωι σε παρείπηι μήτε τι ἔργωι
πρῆξαι μηδ’ εἰπεῖν, ὅ τί τοι μὴ βέλτερόν ἐστιν.
Βουλεύου δὲ πρὸ ἔργου, ὅπως μὴ μωρὰ πέληται·
δειλοῦ τοι πράσσειν τε λέγειν τ’ ἀνόητα πρὸς ἀνδρός.
ἀλλὰ τάδ’ ἐκτελέειν, ἅ σε μὴ μετέπειτ’ ἀνιήσει.
Πρᾶσσε δὲ μηδὲ ἓν ὧν μὴ ἐπίστασαι, ἀλλὰ διδάσκευ
ὅσσα χρεών, καὶ τερπνότατον βίον ὧδε διάξεις.
Οὐ δ’ ὑγιείης τῆς περὶ σῶμ’ ἀμέλειαν ἔχειν χρή,
ἀλλὰ ποτοῦ τε μέτρον καὶ σίτου γυμνασίων τε
ποιεῖσθαι. μέτρον δὲ λέγω τόδ’, ὃ μή σ’ ἀνιήσει.
Εἰθίζου δὲ δίαιταν ἔχειν καθάρειον ἄθρυπτον
καὶ πεφύλαξο τοιαῦτα ποιεῖν, ὁπόσα φθόνον ἴσχει.
μὴ δαπανᾶν παρὰ καιρὸν ὁποῖα καλῶν ἀδαήμων
μηδ’ ἀνελεύθερος ἴσθι. μέτρον δ’ ἐπὶ πᾶσιν ἄριστον.
πρᾶσσε δὲ ταῦθ’, ἅ σε μὴ βλάψει, λόγισαι δὲ πρὸ ἔργου.
Μὴ δ’ ὕπνον μαλακοῖσιν ἐπ’ ὄμμασι προσδέξασθαι,
πρὶν τῶν ἡμερινῶν ἔργων τρὶς ἕκαστον ἐπελθεῖν·
«πῆ παρέβην; τί δ’ ἔρεξα; τί μοι δέον οὐκ ἐτελέσθη;»
ἀρξάμενος δ’ ἀπὸ πρώτου ἐπέξιθι καὶ μετέπειτα
δειλὰ μὲν ἐκπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δὲ τέρπευ.
Ταῦτα πόνει, ταῦτ’ ἐκμελέτα, τούτων χρὴ ἐρᾶν σε·
ταῦτά σε τῆς θείης Ἀρετῆς εἰς ἴχνια θήσει
ναὶ μὰ τὸν ἁμετέραι ψυχᾶι παραδόντα τετρακτύν,
παγὰν ἀενάου φύσεως. ἀλλ’ ἔρχευ ἐπ’ ἔργον
θεοῖσιν ἐπευξάμενος τελέσαι.
τούτων δὲ κρατήσας
γνώσεαι ἀθανάτων τε θεῶν θνητῶν τ’ ἀνθρώπων
σύστασιν, ἧ τε ἕκαστα διέρχεται, ἧ τε κρατεῖται,
γνώσηι δ’, ἣ θέμις ἐστί, φύσιν περὶ παντὸς ὁμοίην,
ὥστε σε μήτε ἄελπτ’ ἐλπίζειν μήτε τι λήθειν.
γνώσηι δ’ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματ’ ἔχοντας
τλήμονας, οἵτ’ ἀγαθῶν πέλας ὄντων οὔτ’ ἐσορῶσιν
οὔτε κλύουσι, λύσιν δὲ κακῶν παῦροι συνιᾶσιν.
τοίη μοῖρ’ αὐτῶν βλάπτει φρένας· ὡς δὲ κύλινδροι
ἄλλοτ’ ἐπ’ ἄλλα φέρονται ἀπείρονα πήματ’ ἔχοντες.
λυγρὰ γὰρ συνοπαδὸς Ἔρις βλάπτουσα λέληθεν
σύμφυτος, ἣν οὐ δεῖ προάγειν, εἴκοντα δὲ φεύγειν.
Ζεῦ πάτερ, ἦ πολλῶν κε κακῶν λύσειας ἅπαντας,
εἰ πᾶσιν δείξαις, οἵωι τῶι δαίμονι χρῶνται.
Αλλὰ σὺ θάρσει, ἐπεὶ θεῖον γένος ἐστὶ βροτοῖσιν,
οἷς ἱερὰ προφέρουσα φύσις δείκνυσιν ἕκαστα.
Ὧν εἴ σοί τι μέτεστι, κρατήσεις ὧν σε κελεύω
ἐξακέσας, ψυχὴν δὲ πόνων ἀπὸ τῶνδε σαώσεις.
ἀλλ’ εἴργου βρωτῶν ὧν εἴπομεν ἔν τε καθαρμοῖς
ἔν τε Λύσει ψυχῆς, κρίνων καὶ φράζευ ἕκαστα ἡνίοχον γνώμην στήσας καθύπερθεν ἀρίστην.
ἢν δ’ ἀπολείψας σῶμα ἐς αἰθέρ’ ἐλεύθερον ἔλθηις,
ἔσσεαι ἀθάνατος, θεός ἄμβροτος, οὐκέτι θνητός.”
